O praktyce

Aktywna Nadzieja i Praktyka Ponownego Połączenia (Work That Reconnects) zostały opracowane przez Joannę Macy i osoby zaprzyjaźnione i od kilkudziesięciu lat są wykorzystywane na całym świecie, aby pomóc ludziom radzić sobie z kryzysem ekologicznym i społecznym w sposób, który wzmacnia odporność psychiczną, poczucie sprawczości i motywację do działania.

"Aktywna Nadzieja jest praktyką. Jest jak tai chi czy ogrodnictwo. Jest raczej czymś, co robimy niż czymś, co mamy. To proces, który możemy zastosować do każdej sytuacji, a obejmuje on trzy kluczowe kroki. Po pierwsze, zaczynamy tam, gdzie jesteśmy, by wyrobić sobie jasny ogląd rzeczywistości, uznać to, co postrzegamy i czujemy. Po drugie, identyfikujemy to, na co mamy nadzieję, a kategoriach kierunku, w którym chcemy zmierzać, lub wartości, które chcemy widzieć i realizować. Po trzecie, podejmujemy kroki, które przemieszczają nas lub sytuację w tym kierunku. Jako, że Aktywna Nadzieja nie wymaga optymizmu, możemy stosować ją również w tych obszarach, w których czujemy się bezsilni."

- Joanna Macy, Chris Johnstone, Aktywna Nadzieja. Jak spojrzeć prawdzie w oczy i w kreatywny sposób sprostać katastrofie, w której uczestniczymy, wyd. Krytyka Polityczna, 2023

Aktywna Nadzieja to indywidualna praktyka (choć można jej się uczyć i doświadczać grupowo np. podczas warsztatów), pomagająca rozwijać odporność psychiczną i utrzymać zaangażowanie w trudnych czasach. Opiera się na trzech etapach pracy nad nadzieją:

• zobaczenie rzeczywistości taką, jaką jest – uświadomienie sobie wyzwań, przed którymi stoimy;
• kreślenie, czego pragniemy – wizji przyszłości, którą chcemy współtworzyć;
• planowanie i podejmowanie działań – stopniowe kroki w stronę zmiany, niezależnie od niepewności, co do zobaczenia rezultatów swoich działań.

Głównym przesłaniem Aktywnej Nadziei jest to, że wciąż mamy wybór i możliwość podjęcia działania na rzecz świata, którego jesteśmy nierozerwalną częścią.

Spirala praktyki

Rys. Joanna Grzymała-Moszczyńska

Wspólnym drogowskazem, czy też mapą Aktywnej Nadziei i Praktyki Połączenia jest spirala (aktywnej nadziei/praktyki ponownego połączenia). Przechodzimy jej kolejne etapy - czy to praktykując indywidualnie, czy w grupie, co daje większe możliwości pogłębienia doświadczenia i refleksji.

• Spirala rozpoczyna się w wdzięczności, z zaproszeniem do refleksji nad tym, za co jesteśmy wdzięczne i wdzięczni. Proces ten wycisza rozgorączkowany umysł i pomaga nas uziemić. Poczucie nieadekwatności może zniknąć, ponieważ otwieramy się zarówno na empatię, jak i pewność siebie. Stajemy się bardziej obecne i emocjonalnie ugruntowani, przygotowując się do następnej fazy.
• Honorując nasz ból związany ze stanem świata i odważając się go doświadczyć i wyrazić, poznajemy prawdziwe znaczenie współczucia: cierpieć razem z nim. Zaczynamy poznawać ogrom naszego serca i umysłu. To, co izolowało nas w prywatnej udręce, teraz otwiera się na zewnątrz i przenosi nas w szerszy zakres naszego współistnienia. Uhonorowanie naszego bólu otwiera nas na naszą miłość, odwagę, wyobraźnię i poczucie sprawiedliwości.
• Gdy doświadczamy rzeczywistości naszego współistnienia, zaczynamy widzieć nowymi/przedwiecznymi oczami. Możemy poczuć, jak blisko i całkowicie jesteśmy związani ze wszystkim, co istnieje. Staje się jasne, w jaki sposób sprawiedliwość społeczna i sprawiedliwość środowiskowa są ze sobą powiązane. Możemy posmakować naszej własnej mocy do zmiany i poczuć strukturę naszych żywych powiązań z przeszłymi i przyszłymi pokoleniami oraz z naszymi siostrzanymi gatunkami.
• W 'pójściu na przód' przechodzimy do działań, które wzywają każdą i każdego z nas, zgodnie z naszą sytuacją, darami i ograniczeniami. Pracujemy z innymi, gdy tylko jest to możliwe, wyznaczamy cel, układamy plan i zaczynamy podejmować działania. Nie czekamy na gotową koncepcję lub niezawodny schemat, ponieważ każdy krok będzie naszym nauczycielem, przynosząc nowe perspektywy i możliwości. Nawet jeśli nie odniesiemy sukcesu w danym działaniu, możemy być wdzięczni za szansę, którą wykorzystaliśmy i lekcje, których się nauczyliśmy.

"Praktyka Ponownego Połączenia pozwala ludziom odkrywać i doświadczać ich wrodzonych połączeń ze sobą nawzajem oraz samouzdrawiających mocy sieci życia, przekształcając rozpacz i przytłoczenie w inspirujące, oparte na współpracy działanie".

- Joanna Macy

Praktyka Ponownego Połączenia to zwykle głębokie, transformacyjne doświadczenie grupowe, które pomaga przejść od poczucia bezsilności do zaangażowania w działania na rzecz świata. Stosowana jest głównie w dłuższych warsztatach, kręgach i spotkaniach grupowych, często z elementami pracy z ciałem, rytuałów i głębokiej refleksji. 

Podstawowe założenia Praktyki

Oryginalnie z rozdziału 4 książki ‘Coming Back to Life autorstwa’ Joanny Macy i Molly Brown; wydanie drugie, opublikowane w 2014 roku. Poprawione i zredagowane przez zespół WTR Network i osoby wchodzące w skład Grupy Zasobów Przeciwdziałania Uciskowi.

Praktyka Ponownego Połączenia opiera się na następujących założeniach:

🌀 Ziemia żyje. Nie jest magazynem ani kanalizacją dla Społeczeństwa Wzrostu Przemysłowego. Jak naucza większość rdzennych tradycji, Ziemia jest naszym większym ciałem.

🌀 Nasza prawdziwa natura jest o wiele bardziej starożytna i wszechogarniająca niż oddzielone „ja”, zdefiniowane przez nawyk i Społeczeństwo Przemysłowego Wzrostu. Planeta jako żywy system, po wyewoluowaniu nas w samorefleksyjną świadomość, może teraz poznać i zobaczyć siebie poprzez nas, ujrzeć swój własny majestat, opowiedzieć swoje historie – a także odpowiedzieć na własne cierpienie.

🌀 Nasze doświadczenie moralnego bólu z powodu cierpienia naszego świata wynika z naszych wzajemnych powiązań ze wszystkimi istotami – w tym z ludźmi wszystkich kultur – z których wynikają również nasze uprawnienia do działania w ich imieniu. Kiedy blokujemy ból świata, zaprzeczając mu, tłumiąc go lub postrzegając jako prywatną patologię, nasza moc uczestniczenia w jego uzdrawianiu jest ograniczona.

🌀 Odblokowanie następuje, gdy nasz ból dla świata jest nie tylko intelektualnie potwierdzony, ale także doświadczany i wyrażany. Wiedza o kryzysach społecznych i ekologicznych, z którymi się mierzymy, jest zazwyczaj niewystarczająca, aby nas zmobilizować. Dopiero gdy pozwolimy sobie odczuć nasz ból związany z sytuacją na świecie, uczucia te mogą na poziomie trzewi ujawnić naszą wzajemną przynależność do sieci życia i ukierunkować nas do działania w oparciu o własny autorytet moralny.

🌀 Gdy ponownie łączymy się z życiem, dobrowolnie znosząc nasz ból, umysł odzyskuje swoją naturalną jasność. Nie tylko doświadczamy naszych wzajemnych powiązań w społeczności ziemskiej i ludzkiej, ale także mentalnej gotowości do dostosowania tego doświadczenia do nowego paradygmatu myślenia. Znaczące nauki pojawiają się, gdy jednostka ponownie dostraja się do szerszego zakresu tożsamości i własnego interesu.

🌀 Doświadczenie ponownego połączenia ze społecznością Ziemi – ludzką i pozaludzką – budzi pragnienie działania w jej imieniu. Gdy doświadczamy naszego podstawowego pragnienia dobrostanu wszystkich istot, samouzdrawiające moce Ziemi przejmują w nas kontrolę. Aby te moce mogły funkcjonować, należy im zaufać i podejmować odpowiednie działania. Kroki, które podejmujemy, mogą być skromne, ale powinny wiązać się z pewnym ryzykiem dla naszego komfortu psychicznego i społecznego, abyśmy nie pozostali w starych, „bezpiecznych” granicach. Odwaga jest wspaniałym nauczycielem i źródłem radości.

🌀 Zbiorowe wyzwolenie w obrębie naszego gatunku jest niezbędne dla rozkwitu większej sieci planetarnego życia. Nikt z nas nie będzie wolny, dopóki wszyscy nie będziemy wolni. Społeczeństwo Wzrostu Przemysłowego opiera się na systemowych nierównościach i je utrwala. Ta strukturalna dynamika władzy odgrywa bolesną rolę w relacjach międzyludzkich. Kiedy zajmujemy się pokoleniowymi i współczesnymi opresjami, gdy się ujawniają, naprawdę wprowadzamy w życie Wielki Zwrot. (Dodane przez Anti-Oppression Resource Group, październik 2024.)

Pięć ślubowań

“Na zakończenie dwutygodniowych warsztatów Joanna Macy spacerując spotkała buddyjskiego mnicha z ośrodka, które gościł wydarzenie. “Więc,” - powiedziała “spodziewam się, że ostatniego dnia, przekażesz ludziom ślubowania”. Joanna odpowiedziała, że to nie jest coś, czym się zajmuje. “Szkoda” - odpowiedział. “W moim życiu składane śluby są bardzo pomocne: kierują moją energię ku temu, co naprawdę chcę robić”.

Joanna, kontynuując spacer spojrzała na swoją dłoń i pomyślała: “jeśli mamy składać śluby, nie może ich być więcej niż palców jednej dłoni”. I niemal natychmiast przyszło jej na myśl pięć ślubowań.

Kiedy później zapytała grupę, co sądzą o złożeniu takiego ślubowania, spotkała się z entuzjazmem. Wkrótce osoby uczestniczące rozproszyły się po całym świecie, składając sobie nawzajem i wobec innych te ślubowania, które pogłębiły ich poczucie przynależności do wspólnoty. Obecnie, składane przez wiele osób na całym świecie, dają otuchę i poczucie przynależności do coraz większej wspólnoty o podobnych intencjach.

W niektórych kulturach termin „ślubowanie” może brzmieć zbyt religijnie lub autorytarnie. Możemy więc nazwać je zobowiązaniami lub intencjami. W każdym razie stanowią one punkt odniesienia, przypominając nam nieustannie o celach, które są nam bliskie, oraz o zachowaniach, które pomagają nam je realizować.”

Ślubuję sobie oraz każdej i każdemu z nas:

1. Codziennie angażować się w uzdrawianie naszego świata i dobrostan wszystkich istot.
2. Żyć na Ziemi z większą lekkością i mniejszą gwałtownością, jeśli chodzi o żywność, produkty i energię, które konsumuję.
3. Czerpać siłę i przewodnictwo od żyjącej Ziemi, przeszłych i przyszłych pokoleń, moich braci i sióstr wszystkich gatunków.
4. Wspierać innych w ich pracy dla świata i prosić o pomoc, gdy jej potrzebuję.
5. Wykonywać codzienną praktykę, która rozjaśnia mój umysł, wzmacnia moje serce i wspiera mnie w przestrzeganiu tych zobowiązań.

Fragment z książki ‘Coming Back to Life’, Joanna Macy, Molly Brown

Praktyka Ponownego Połączenia rozwijana i udostępniana jest na całym świecie przez współpracowników i współpracownice Joanny Macy i kolejne pokolenia zaangażowanych osób. Wiele z nich skupionych jest w Work That Reconnects Network, ale dostępna jest dla wszystkich osób, nie objęta licencją, pod warunkiem przestrzegania określonych zasad i wartości.